Το φαινόμενο Fata Morgana

Fata Morgana. Ένα καλοκαιρινό οπτικό φαινόμενο, ένας διπλός αντικατοπτρισμός στη θάλασσα, που κάνει τα νησιά, τα πλοία και ότι άλλο επιπλέει στο νερό, να εμφανίζεται με το είδωλό του αντεστραμμένο και ενωμένο κατακόρυφα, σαν να αιωρείται. Τα αξιοπερίεργα αυτά είδωλα εμφανίζονται όταν ρεύματα θερμού αέρα ανυψώνονται πάνω από πυκνότερα ψυχρού με αποτέλεσμα η εικόνα του απομακρυσμένου αντικειμένου να διαθλάται και να παρουσιάζεται διπλασιασμένη και αντεστραμμένη. Το φαινόμενο  απαντάται συνήθως στα ανοιχτά της θάλασσας αλλά και σε κοιλάδες στην ξηρά και αλλοιώνει όσα βλέπουμε στον ορίζοντα.

Η ονομασία του έχει τις ρίζες της στο θρύλο της μάγισσας και ετεροθαλούς αδελφής του Βασιλιά Αρθούρου, της Morgan le Fay, Φάτα Μοργκάνα στα ιταλικά, που πίστευαν ότι μπορούσε να δημιουργήσει ιπτάμενα πλοία και κάστρα. Στις πρώϊμες εκδοχές του μύθου η Φάτα Μοργκάνα εμφανιζόταν ως καλή νεράϊδα που είχε την ικανότητα να θεραπεύει, ενώ σε άλλες ότι προσπαθούσε να ανατρέψει τον Αρθούρο από το θρόνο με διάφορα μαγικά. Η παράδοση συνδέει το βασίλειο της Φάτα Μοργκάνα με τη Σικελία και το στενό της Μεσσήνης που τη χωρίζει από την ιταλική χερσόνησο. Στο στενό αυτό το οπτικό φαινόμενο του αντικατοπτρισμού ήταν πολύ έντονο και οι ναυτικοί της εποχής το εκλάμβαναν ως κακό οιωνό. Οι οπτασίες αυτές έδωσαν τροφή σε αρκετούς μύθους και δεισιδαιμονίες, όπως του Ιπτάμενου Ολλανδού, του πλοίου-φαντάσματος που δεν αγκυροβόλησε ποτέ όντας καταδικασμένο να πλέει στα ανοικτά. 

Η Φάτα Μοργκάνα παρατηρείται μέχρι τις μέρες μας συνήθως τις πρωϊνές ώρες μετά από μια ψυχρή νύχτα. Μια οφθαλμαπάτη που εξακολουθεί να ασκεί μια ιδιαίτερη μυστηριακή γοητεία τους καλοκαιρινούς μήνες.