Απρ
Η ανάγκη του ανθρώπου να προβλέψει το μέλλον γεννήθηκε από αρχαιοτάτων χρόνων. Στην αρχαία Ελλάδα εφαρμόζονταν διάφοροι τρόποι μαντείας, όπως η σπλαχνοσκοπία, η οιωνοσκοπία, η χειρομαντεία, η πυρομαντεία και η νεκρομαντεία. Φυσικά, δεσπόζουσα θέση κατείχε και η ερμηνεία των μελλούμενων γεγονότων μέσω των άστρων. Η Ιεροσκοπία ή ιερομαντεία επίσης ήταν πρόβλεψη του μέλλοντος με βάση την παρατήρηση των θυσιαζόμενων στους θεούς ζώων και κλάδος αυτής ήταν η ωμοπλατοσκοπία.
Το περίεργο και αναχρονιστικό λαϊκό έθιμο τηρείται κυρίως κατά την γιορτή του Πάσχα, αλλά στις μέρες μας ευτυχώς έχει ατονήσει. Σύμφωνα με τον λαογράφο Νικόλαο Πολίτη κατά την διάρκεια του συμποσίου, στο οποίο προσφέρεται ολόκληρο ψημένο αρνί, το πρώτιστο μέλημα του οικοδεσπότη ήταν να παρατηρήσει το οστό της δεξιάς ωμοπλάτης (σπάλα), προκειμένου να εξάγει προγνωστικά του μέλλοντος για την οικογένεια του, αλλά και για ολόκληρο το έθνος. Αυτό το «διάβασμα της πλάτης» είναι η ωμοπλατοσκοπία. Μάλιστα, σύμφωνα με το έθιμο, έπρεπε η πλάτη να είναι από ψητό κρέας και όχι από βραστό , αλλιώς δεν μπορούσε να διαβαστεί. Οι κάτοικοι της υπαίθρου, που ήταν και περισσότερο δεισιδαίμονες, συνήθιζαν να ερμηνεύουν την ωμοπλάτη ως κακό οιωνό, αν ήταν λεπτή και διαφανής και ότι η ετήσια σοδειά τους δεν θα είναι καλή. Επιπλέον, το «κόκκινο» σημάδι στο διάβασμα της ωμοπλάτης δήλωνε αιματοχυσία, και οι σκιές στο οστό προμήνυαν πένθος. Κατά την παράδοση, το κορυφαίο αρνί για το διάβασμα της πλάτης είναι εκείνο που ψήνεται την ημέρα εορτής του Αγίου Γεωργίου, διότι τότε μπορεί να γίνει πρόβλεψη για τα γεγονότα ενός χρόνου. Δεύτερο καλύτερο για διάβασμα είναι το Πασχαλινό αρνί. Με βάση τις αναφορές ότι στην αρχαία Ελλάδα η ιεροσκοπία εστιαζόταν στα εντόσθια των ζώων που θυσιάζονταν και όχι στα οστά, ο Πολίτης εκτιμά ότι η ωμοπλατοσκοπία μόνον δευτερεύουσα θέση κατείχε στις σχετικές τελετές. Όσον αφορά την ιστορική της διαδρομή, η μαντεία αυτή ήταν γνωστή στο Βυζάντιο, όπως προκύπτει από την πραγματεία για την ωμοπλατοσκοπία που έγραψε ο Βυζαντινός λόγιος Μιχαήλ Ψελλός (1018 – 1078), αποσπάσματα της οποίας παραθέτει ο Νικόλαος Πολίτης. Οι έρευνες του Πολίτη και του Μέγα ανέδειξαν την μεγάλη διάδοση του βάρβαρου εθίμου αργότερα και στους αρματωλούς, ενώ ο Μέγας αναφέρει ότι την πίστη αυτή κληρονόμησαν αργότερα και οι διαβόητοι ληστές. Υπάρχουν, μάλιστα, καταγεγραμμένα πλείστα παραδείγματα ληστών που πληροφορήθηκαν από την ωμοπλάτη την μέλλουσα σύλληψη ή εξόντωση τους! Δεν είναι τυχαίο ότι το αλλόκοτο έθιμο ήταν περισσότερο γνωστό στα φτωχά κοινωνικά στρώματα και στους αγρότες της υπαίθρου, γεγονός που δήλωνε την αμάθεια και την δεισιδαιμονία τους. Ο Ιωάννης Φιλήμων, Έλληνας ιστορικός του 19ου αιώνα, αγωνιστής ο ίδιος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 και μαχητικός δημοσιογράφος, δήλωνε σκωπτικά τα εξής: «οι συμπτώσεις ενωμένες με τις επικίνδυνες προλήψεις της αμάθειας έμελλε να δίνουν στα κόκκαλα του ζώου θεία επιρροή. Το από τη φύση άκακο ζώο καθίσταται άπνοο υποκείμενο θλίψης και απέχθειας με τη διαγνωστική αυτή». Ευτυχώς, σήμερα, η ανόητη αυτή και παρωχημένη πρακτική, να φορτώνουμε σε ένα άμοιρο ζώο όλα τα κακά μελλούμενα, τείνει να εκλείψει !
