Το φαινόμενο των σεισμών

Η Ελλάδα είναι η χώρα που απελευθερώνεται το 50% της συνολικής σεισμικής ενέργειας στην Ευρώπη! Ημέρα της κλίμακας Ρίχτερ η σημερινή, μιας κλίμακας μέτρησης της ενέργειας που εκλύεται από έναν σεισμό. Αναπτύχθηκε από τον Αμερικανό φυσικό Τσαρλς Ρίχτερ το 1935 και ορίστηκε διεθνώς ως κλίμακα αναφοράς του μεγέθους όλων των σεισμών.

Αν και η κλίμακα δεν έχει θεωρητικά ανώτατο όριο, το 10 ισοδυναμεί με την ολοκληρωτική καταστροφή μιας ολόκληρης ηπείρου από ρήγμα που θα έσπαζε κατά μήκος όλης της περιφέρειας της γης ή από πρόσκρουση κομήτη στην επιφάνεια της γης.

Ο ισχυρότερος σεισμός που έχει καταγράφει ποτέ είναι στη Χιλή, στις 22 Μαΐου 1960, μεγέθους 9,5 R από το μεγαλύτερο σε μήκος ενιαίο ρήγμα του πλανήτη, μήκους 1500 χιλιομέτρων. Από τον σεισμό άλλαξε και η μορφολογία της γης, ποτάμια άλλαξαν ροή και δημιουργήθηκαν νέες λίμνες. Η ακτογραμμή της Χιλής σε πολλά σημεία βυθίστηκε και εξαφάνισε παραθαλάσσιες πόλεις. 

Σεισμικές δονήσεις έχουν καταγραφεί από την αρχαιότητα και τις απέδιδαν στους θεούς. Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Εγκέλαδος, ο αρχηγός των Γιγάντων θάφτηκε ζωντανός στη γη από τη θέα Αθηνά και έκτοτε βογκάει, αναστενάζει και προκαλεί εκρήξεις ηφαιστείων και σεισμούς. Στην Ελλάδα αναφορά σεισμών γίνεται πρώτα από τον Ηρόδοτο, τον πατέρα της Ιστορίας, και μετά από τον Θουκυδίδη.

Αναφορές και στοιχεία δείχνουν πως ο μεγαλύτερος σεισμός στην Ελλάδα είχε μέγεθος περίπου 8,5 R και σημειώθηκε στις 21 Ιουλίου του 365 μ.Χ. στη δυτική Κρήτη, όπου η παράκτια ζώνη ανασηκώθηκε κατά 6,5 μέτρα. Αμέσως επόμενος, ήταν το 1856 στις 12 Οκτωβρίου, μεγέθους 8,2 Ρίχτερ στη Ρόδο, αφήνοντας πίσω του 618 θύματα, ενώ ο φονικότερος ήταν το 1881 στην Χίο με πάνω από 4.000 νεκρούς.

Το θέμα με τη χώρα μας σύμφωνα με τους σεισμολόγους που την αποκαλούν «φυσικό εργαστήριο σεισμών», είναι ότι η σεισμικότητα έχει μεγάλη πολυπλοκότητα και δεν συνδέεται μόνο με έναν τύπο ρηγμάτων, αλλά με όλους τους κύριους τύπους ρηγμάτων που συναντάμε στον πλανήτη.

Οι σεισμοί είναι ίσως από τα ελάχιστα φαινόμενα που δεν δημιουργούνται ή εντείνονται από ανθρώπινη παρέμβαση. Με τα χρόνια, με τη βοήθεια των ειδικών και της τεχνολογίας μπορούν ίσως λίγο να προβλεφθούν αλλά είναι αδύνατο να αποφευχθούν. Το σοφότερο που έχει να κάνει ο άνθρωπος είναι να επικεντρωθεί στο να μειώσει τις καταστροφικές συνέπειες των σεισμών, που συμβαίνουν κατά κύριο λόγο στο δομημένο περιβάλλον. Ο άνθρωπος ευθύνεται για την καταστροφικότητα των σεισμών λόγω του δομημένου περιβάλλοντος που δημιουργεί γύρω του. Η επένδυση σε αντισεισμικές κατασκευές θα φέρει πιο άμεσα αποτελέσματα της μείωσης απωλειών από σεισμούς παρά η πρόγνωση τους, την στιγμή που η αποτροπή τους είναι αδύνατη. Τα νέα κτήρια στην Ελλάδα έχουν αυξημένους και αυστηρούς όρους αντισεισμικότητας κατά την κατασκευή τους.

Επομένως η εκπαίδευση όλων μας για την ανησυχητική δραστηριότητα της γης κάτω από τα πόδια μας είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για τη σωστή αντιμετώπιση τους. Άλλωστε κανένας σεισμός δεν στάθηκε ικανός να σταματήσει την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού.