Οι νυχτερίδες πέρα από τις προκαταλήψεις

Πολύ λίγα ζώα στον κόσμο είναι τόσο παρεξηγημένα, όσο οι νυχτερίδες. Λίγο η απωθητική τους όψη, λίγο η αναφορά τους σε μυστηριώδεις ιστορίες τρόμου ως μοχθηρά ζώα που σκορπούν τον φόβο και τον θάνατο, οι νυχτερίδες είναι συνδεδεμένες με μία πληθώρα προκαταλήψεων, συγχύσεων και δεισιδαιμονιών. Δεν είναι λίγοι αυτοί που διατηρούν τις ολότελα εξωπραγματικές αντιλήψεις ότι οι νυχτερίδες είναι πλάσματα του Σατανά, ότι μπερδεύονται στα μαλλιά μας με ολέθρια αποτελέσματα και ότι είναι τυφλές. 

Η πραγματικότητα για τις νυχτερίδες είναι πολύ διαφορετικά και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, καθώς αποτελούν όχι μόνο μία σημαντική πηγή γνώσης για την εξέλιξη της ζωής στον πλανήτη αλλά και ένα δομικό και αναπόσπαστο κομμάτι των φυσικών οικοσυστημάτων. Δεν πρόκειται για πουλιά ούτε ιπτάμενα ποντίκια, αλλά για τη δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα θηλαστικών. Συνεπώς, όπως τα περισσότερα θηλαστικά, γεννούν νεογνά και τα θηλάζουν. Υπάρχουν περισσότερα από 1.400 είδη νυχτερίδων παγκοσμίως. Τα περισσότερα είναι νυκτόβια και πολύ σπάνια έρχονται σε επαφή με τον άνθρωπο. Ήδη πριν από 55 εκατομμύρια χρόνια (τότε καταγράφεται η αρχαιότερη απολιθωμένη νυχτερίδα) είχαν αποκτήσει τη σημερινή τους μορφή και δεν αποκλείεται οι πρώτοι ιπτάμενοι πρόγονοι τους να έζησαν πριν από 70 εκατομμύρια χρόνια ή και παλαιότερα. Φαίνεται λοιπόν ότι είναι 500 φορές αρχαιότερες από το είδος μας και ότι πετούσαν πριν από την εξαφάνιση των δεινοσαύρων!

Οι περισσότερες νυχτερίδες έχουν καλή όραση και καμιά δεν είναι τυφλή. Δεν έχουν καμιά ιδιαίτερη επιθυμία να μπλεχτούν στα μαλλιά μας. Σπάνια έχουν λύσσα, κι όταν αυτό συμβαίνει, δεν έχουν καμιά επιθυμία να μας επιτεθούν. Οι νυχτερίδες χρησιμοποιούν ένα είδος σόναρ για να μετακινηθούν στο σκοτάδι. Δεν βλέπουν τόσο καλά και ζουν σχεδόν αποκλειστικά το βράδυ, γι’ αυτό και πρέπει να στηρίζονται σε άλλες μεθόδους «πλοήγησης» κατά την πτήση, εκτός της όρασης. Οι νυχτερίδες στέλνουν ηχητικά σήματα στο περιβάλλον και λαμβάνουν πίσω τις ανακλάσεις τους, ξέροντας έτσι τι βρίσκεται γύρω τους. Είναι νυχτερινοί τύποι, περισσότερο γιατί είναι εύκολο την νύχτα να κυνηγήσουν έντομα κι από την άλλη αποφεύγουν και τις ατυχείς συναντήσεις με τους θηρευτές τους.Η πλειοψηφία των νυχτερίδων τρέφεται με κυρίως έντομα και μάλιστα κάθε βράδυ η λεία τους ζυγίζει…όσο και αυτές οι ίδιες. Είναι από τους σημαντικότερους επικονιαστές στα τροπικά οικοσυστήματα. Αποτελούν ένα σημαντικό θηρευτή και συντελούν στη διατήρηση της ισορροπίας του φυσικού περιβάλλοντος. Ρυθμίζουν την ανάπτυξη των εντόμων, αποτρέποντας κάποιες φορές ακόμα και την εξάπλωση ασθενειών στον άνθρωπο. Οι νυχτερίδες βαμπίρ πήραν το όνομα τους από το μυθιστόρημα «Δράκουλας» και όχι το αντίθετο όπως πολλοί μπορεί να νομίζουν. Όταν γράφτηκε το βιβλίο, ο συγγραφέας του δεν ήξερε ότι στη Λατινική Αμερική υπάρχουν νυχτερίδες που πίνουν αίμα… και στην πραγματικότητα δεν το πίνουν. Υπάρχουν μόνο 3 είδη νυχτερίδων βαμπίρ παγκοσμίως και βρίσκονται στην Κεντρική ή στη Νότιο Αμερική. Οι νυχτερίδες είναι απίστευτα τρυφερά ζώα με τα παιδιά τους και υιοθετούν με μεγάλη στοργή τα μωρά μιας άλλης νυχτερίδας αν εκείνη πεθάνει.

Τον τελευταίο καιρό οι νυχτερίδες βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος καθώς φημολογείται ότι αποτελούν την πηγή του κακού που προκάλεσε την πανδημία COVID-19. Μέχρι στιγμής οι επιστήμονες δεν μπόρεσαν να βρουν στοιχεία που να συνδέουν τις νυχτερίδες με τον ιό, αλλά όμως ακόμη στο μυαλό των περισσοτέρων υπάρχει η πεποίθηση ότι είναι υπεύθυνες για την εμφάνιση και εξάπλωσή του. Άλλωστε έχει αποδειχτεί ότι οι νυχτερίδες δεν είναι φορείς μολυσματικών ασθενειών και ούτε τα περιττώματα τους προκαλούν κάποιου είδους ασθένεια. Τουναντίον, η ικανότητά τους να μεγαλώνουν χωρίς να εμφανίζουν καρκίνο και η θωράκιση του οργανισμού τους απέναντι σε πληθώρα μολύνσεων μας προσφέρουν στοιχεία που θα μπορούσαν να αποβούν σωτήρια για τον άνθρωπο. Οι νυχτερίδες είναι ολοφάνερα άλλη μια περίπτωση που οι άνθρωποι δημιουργούμε εντυπώσεις για από την εμφάνιση, από φήμες, από προκαταλήψεις και από ανυπόστατες παραδοχές. Άλλη μια φορά που οι διαδόσεις και η επιφανειακή τους προσέγγιση περιθωριοποιεί ένα πλάσμα που δεν επιθυμεί να μας βλάψει.