Ελεύθερη κατάδυση

Ελεύθερη κατάδυση. Η αρχαιότερη μορφή κατάδυσης που χρησιμοποίησαν οι πρώτοι δύτες, προκειμένου να συλλέξουν την τροφή τους. Με μια μονάχα ανάσα και εφόδιο την θέληση να κατακτήσουν τον κόσμο του βυθού. Ήταν οι σφουγγαράδες, οι ψαράδες μιας άλλης εποχής, οι συλλέκτες μαργαριταριών και κοραλλιών. 

Η ιστορία τους έχει τις αρχές της στη ελληνορωμαϊκή εποχή, όταν δύτες συνέλλεγαν από το βυθό σφουγγάρια και τροφή, αλλά και εφάρμοζαν διάφορες τεχνικές πολέμου στη θάλασσα. Μάλιστα τις πρώτες αναφορές τις συναντούμε στον Ηρόδοτο που κάνει λόγο για τον ονομαστό δύτη Σκυλλία από την Σκιώνη της Χαλκιδικής που συνελήφθη από τους Πέρσες για τις ικανότητές του και ο οποίος διέφυγε και με εφόδιο ένα καλάμι ως αναπνευστήρα, κολύμπησε χωρίς να ανέβει στην επιφάνεια μέχρι το ακρωτήριο Αρτεμίσιο, προκειμένου να αποκαλύψει τα σχέδια των Περσών στους Έλληνες. Στην χώρα μας η ελεύθερη κατάδυση συνδέθηκε με της σπογγαλιεία, μια ιδιαίτερη πηγή εθνικού πλούτου που τροφοδοτούσε για δεκαετίες την διεθνή αγορά. Σε άλλα σημεία του πλανήτη, ταυτίστηκε με τη συλλογή μαργαριταριών, μια ενασχόληση που αγάπησαν ιδιαίτερα οι Άραβες, οι Ρωμαίοι και οι Αιγύπτιοι, αλλά και οι Πέρσες και Ιάπωνες. Τα μαργαριτάρια, αυτά τα ιδιαίτερα ξένα σωματίδια που παγιδεύονταν στο κέλυφος ενός μαλακίου,  υπήρξαν εξαιρετικά πολύτιμα και αγαπημένα στον αρχαίο κόσμο. Χωρίς τη σύγχρονη τεχνολογία όμως, η κατάδυση για την εξεύρεσή τους ήταν τρομερά επικίνδυνη. Οι άντρες δεν χρησιμοποιούσαν δεξαμενές οξυγόνου και φορούσαν συχνά ένα περίβλημα από δέρμα στα χέρια και τα πόδια τους για να τα προστατεύσουν από τις βραχώδεις επιφάνειες. Η ανάκτηση των πολύτιμων κοχυλιών γινόταν αρχικά με ελεύθερη κατάδυση σε μεγάλα βάθη με μια και μόνο αναπνοή. Οι δύτες αναγκάζονταν συχνά να κατεβαίνουν ακόμη και 40 μέτρα κάτω σπό την επιφάνεια της θάλασσας με πολύ βασικές μορφές τεχνολογίας για να επιβιώσουν σε τέτοια βάθη. Λίπαιναν το σώμα τους για να διατηρήσουν τη θερμότητα, έβαζαν βαμβάκι στα αυτιά τους, έκλειναν με ένα ειδικό εξάρτημα από κέλυφος χελώνας τη μύτη και κρατούσαν ένα βράχο προκειμένου να νικήσουν την άνωση.  Εξαιτίας αυτών των δυσκολιών, τα μαργαριτάρια της εποχής ήταν ένα σπάνιο και εξαιρετικά πολύτιμο είδος. Η κατάδυσή τους σε τέτοια βάθη προκαλούσε δε πολλές φορές και σοβαρά ιατρικά προβλήματα εξαιτίας της έλλειψης οξυγόνου, της γρήγορης εναλλαγής της πίεσης του νερού αλλά και της ύπαρξης εχθρικών κατοίκων του βυθού, όπως οι καρχαρίες και τα μπαρακούντα που καραδοκούσαν το δύτη και έκαναν το κυνήγι των μαργαριταριών ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο επάγγελμα. 

Με το πέρασμα των αιώνων έγιναν προσπάθειες να αυξηθεί η αυτονομία και το οξυγόνο κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, με καταδυτικούς κώδωνες αρχικά και ειδικές στολές που παρείχαν οξυγόνο μέσω σκαφάνδρου στη συνέχεια, για να φτάσουμε στη δεκαετία του 40 όταν ο Κουστώ και το Γκανιάν δημιούργησαν την πρώτη scuba συσκευή που παρείχε πλήρη αυτονομία και αναπνευστική λειτουργικότητα στο δύτη. Η δε κατάδυση για συλλογή μαργαριταριών έπαψε να είναι τόσο προσοδοφόρα όταν η Ιαπωνία δημιούργησε μονάδες στρειδιών στα μέσα της δεκαετίας του 1920 για να παράγει καλλιεργημένα μαργαριτάρια, αλλά και μετά την Μεγάλη Ύφεση τη δεκαετία του 1930 που ο κόσμος δεν είχε πλέον επιπλέον χρήματα για είδη πολυτελείας, όπως τα μαργαριτάρια. 

Σήμερα, η ελεύθερη κατάδυση έχει εξελιχθεί σε μια δημοφιλή εμπορική δραστηριότητα με κύριο στόχο την εξερεύνηση του βυθού, το υποβρύχιο ψάρεμα και τη φωτογραφία, θυμίζοντας ελάχιστα εκείνη των σφουγγαράδων και των κυνηγών μαργαριταριών. Παραμένει όμως μια συναρπαστική δραστηριότητα που μας φέρνει πιο κοντά στη φύση και τη μαγεία του βυθού και δοκιμάζει τα όριά μας.