Το σύνδρομο του “απατεώνα”

Θέλεις να πετύχεις και αγωνίζεσαι με πείσμα να τα καταφέρεις. Επιστρατεύεις κάθε μέσο για να φτιάξεις την εικόνα σου και η κάθε μέρα είναι άλλος ένας αγώνας που θέλεις να κερδίσεις, άλλο ένα μετάλλιο στον τοίχο των δικών σου προσωπικών «βραβείων», ένα ακόμη λιθαράκι στην καταξίωση που προσπαθείς να χτίσεις. Αναζητάς την αποδοχή και την αναγνώριση μέσα από το έργο που προσφέρεις, την υπευθυνότητα σου, τη συνέπεια σου και την τελειομανία σου. Αλλά δεν γιορτάζεις τις νίκες σου. Δε νιώθεις ικανοποίηση και χαρά με ότι πετυχαίνεις. Ακούς αυτή τη φωνή που υπάρχει μέσα σου και λέει «Δεν έκανες κάτι σπουδαίο. Ο καθένας θα μπορούσε να το κάνει». Σπρώχνεις τον εαυτό σου να γίνεις ακόμη καλύτερος αλλά η φωνή μέσα σου συνεχίζει να σου ψιθυρίζει ότι κάποια στιγμή θα ξεσκεπαστεί η ανικανότητα που κρύβεις κάτω από τις επιτυχίες σου και ότι δεν αξίζεις την αναγνώριση που έχεις. 

Το σύνδρομο του «απατεώνα» ή Imposter Syndrome ανήκει στους νέους όρους της ψυχολογίας. Και δεν είναι σπάνιο. Αρκεί να κοιτάξουμε γύρω και μέσα μας. Εϊναι το πρότυπο του αναγνωρισμένου επαγγελματία που σε ανύποπτες στιγμές στοιχειώνεται από τον τρόμο μήπως και αποκαλυφθεί πως η δόξα του δεν οφείλεται στις ικανότητές του αλλά στην θεά Τύχη και πως στο δρόμο του πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να αποκαλυφθεί η πραγματική του υπόσταση. Ξεκινά από τα πολύ μικρά μας χρόνια και ειδικά από μία οικογένεια που ορίζει την αριστεία και την επιτυχία ως μοναδική επιλογή. Η προσπάθεια δεν έχει ποτέ σημασία αν δεν συνοδεύεται από την υψηλότερη βαθμολογία. Μόνο τότε υπάρχει αναγνώριση και αποδοχή. Το μοντέλο στη συνέχεια μεταφέρεται ασυνείδητα στον εργοδότη, στο συνάδελφο, στο σύντροφο, στους φίλους. Εκεί που προσπαθείς να αποδείξεις ότι αξίζεις. Και αποσύρεσαι σε έναν ασφαλή κόσμο που έχει μόνο δουλειά και αγώνα χωρίς καθόλου ανάπαυλα, χαλάρωση και απόλαυση. Έχεις όνειρα αλλά δεν τα υλοποιείς αν δεν είσαι σίγουρος ότι τα σχέδια σου θα σε οδηγήσουν στο πιο τέλειο και ολοκληρωμένο αποτέλεσμα. Και κάπως έτσι δημιουργείται στην επαγγελματική αλλά και την προσωπική σου ζωή η αυτοεκπληρούμενη προφητεία της εσωστρεφούς και μοναχικής συνέχειας. Του σολίστα που πρέπει όλα να περνούν από τα χέρια του και που η οποιαδήποτε εξωγενής βοήθεια αυτόματα τον βάζει στη θέση του αποτυχημένου και διαψεύδει τις ικανότητές του. Του σύγχρονου υπερήρωα που παλεύει σκληρά για να αποδείξει στον περίγυρο πως δεν είναι «ψεύτικος». Αυτού που νιώθει την ανάγκη να επιτύχει παντού στη ζωή, σαν εργαζόμενος, σαν γονιός, σαν σύντροφος και που κάθε αποτυχία είναι εφιάλτης για την ψυχή του.

Άραγε είσαι ένας από αυτούς; Σκέψου πως γύρω σου, παντού στη φύση, τίποτε δεν είναι το απόλυτα «τέλειο» και πως η χαρά και η ευτυχία είναι μέσα σου και δεν προσδιορίζεται από την επίτευξη. Βρίσκεται στην απλότητα, στον αυθορμητισμό, στη λύτρωση και την ελευθερία από τη γνώμη και την κριτική των άλλων. Στο να απολαμβάνεις και να χαίρεσαι με την ψυχή σου την κάθε στιγμή αδιαφορώντας για το στραπατσάρισμα της εικόνας σου. Αναλογίσου πόσα πράγματα έχεις πετύχει και σώπασε διαπαντός την εσωτερική φωνή που σε αμφισβητεί…