Απρ
Παγκόσμια Ημέρα του Δελφινιού σήμερα και θα επιχειρήσουμε μια μικρή κατάδυση στο βυθό της θάλασσας για να γνωρίσουμε τον θαυμαστό κόσμο των δελφινιών, ενός ξεχωριστού θηλαστικού που εδώ και 4 αιώνες είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον ελληνικό αλλά και πολλούς άλλους πολιτισμούς.
Στη μινωική Κρήτη τοιχογραφίες μαρτυρούν τη σχέση του ανθρώπου με το ιδιαίτερο αυτό θηλαστικό, φιλόσοφοι και μαθηματικοί όπως ο Πυθαγόρας έχουν πειραματιστεί με τις μελωδικές συχνότητες που εκπέμπουν και τον τρόπο που επικοινωνούν, αμέτρητοι μύθοι με τον Ποσειδώνα έχουν εμπλουτίσει την ελληνική μας παράδοση. Στην μακρινή Αυστραλία, δείγματα της σχέσης του ανθρώπου με το δελφίνι έχουν βρεθεί σε πολλές βραχογραφίες των Αβορίγινων και οι αυτόχθονες εξακολουθούν να το λατρεύουν σαν ένα πλάσμα που κατέβηκε στη γη για να βοηθήσει τους ανθρώπους, θεωρώντας πως όταν κάποιος πεθαίνει η ψυχή του μεταμορφώνεται στο όμορφο αυτό θηλαστικό. Παρόμοιες αντιλήψεις συναντούμε και στις ινδιάνικες φυλές της Αμερικής που πιστεύουν πως τα δελφίνια είναι αυτά που βοήθησαν τους προγόνους τους να ταξιδέψουν από τα νησιά του Ειρηνικού στην αμερικανική ήπειρο και παραμένουν οι φύλακες των θεραπευτικών δυνάμεων που επικαλούνται, ενώ στην Αφρική οι ψαράδες συνεργάζονται με τα δελφίνια και τα φωνάζουν χτυπώντας με ραβδιά την επιφάνεια της θάλασσας ώστε να τους βοηθήσουν τα φέρουν τα ψάρια στα δίχτυα τους.
Ποια είναι όμως η επιστημονική ματιά για αυτό το θαυμαστό θηλαστικό που από την αρχαιότητα κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά των ανθρώπων; Οι ειδικοί μας εξηγούν πως τα δελφίνια έκαναν την εμφάνισή τους στην ξηρά πριν από 60 εκατομμύρια χρόνια ζώντας σε βάλτους των ακτών της θάλασσας και επέλεξαν να επιστρέψουν σε αυτή και μάλιστα σε μια περιοχή που προσομοιάζει με την σημερινή Μεσόγειο. Σε απολιθώματα που έχουν βρεθεί, η ανατομία τους αποκαλύπτει μια εκπληκτική ομοιότητα με τα άκρα μας, σχηματίζοντας καρπό με πέντε δάκτυλα, ενώ η εξέλιξή τους μοιάζει ότι έφτασε στο απόγειο της τελειότητας της εδώ και 20 εκατομμύρια χρόνια!
🐬Το σώμα τους έχει υδροδυναμική μορφή και καλύπτεται από ένα εξαιρετικά ευαίσθητο δέρμα που τρέφει ιδιαίτερη αδυναμία σε κάθε είδους σωματική επαφή. Η αναπνοή τους ελέγχεται από τη βούλησή τους και ο εγκέφαλός τους διαθέτει μεγάλο ποσοστό νεοφλοιού, που είναι εκείνο το τμήμα του εγκεφάλου στο οποίο εντοπίζονται οι ανώτερες νοητικές λειτουργίες τους που τα κάνει να μοιάζουν σε εμάς στη νοημοσύνη και να ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα θηλαστικά.
🐬Μια ακόμη ομοιότητα με το είδος μας είναι η κοινωνικότητά τους. Είναι θηλαστικά που ζουν σε κοπάδια και δημιουργούν δεσμούς και φιλίες παρόμοιες με των ανθρώπων, αλληλοϋποστηρίζοντας το ένα το άλλο, με αυταπάρνηση και αλτρουισμό. Τα αρσενικά προστατεύουν τα θηλυκά και τα μικρά τους, όπως και τους αρρώστους τους, όταν ανιχνεύουν κίνδυνο, δείχνοντας μια αλληλεγγύη που προσομοιάζει την ανθρώπινη.
🐬Η μεγαλύτερη τους διαφορά από το δικό μας είδος είναι η πλήρης απουσία οσφρητικού συστήματος, ενώ αντιθέτως διαθέτουν εξαιρετικά οξυμένη ακοή, ένα είδος «σόναρ» που υπάρχει στην κάτω σιαγόνα τους. Σύμφωνα με πρόσφατα συμπεράσματα, αυτό το σύστημα τα βοηθά να δημιουργούν τρισδιάστατες εικόνες, σαν υπερηχογραφήματα που βοηθούν την επιβίωσή τους στα σκοτεινά βάθη των ωκεανών. Η διεισδυτική ικανότητα των υπερήχων τους επιδρά αποτελεσματικά στους ιστούς του σώματος και υπάρχουν περιπτώσεις που ακόμη και καρκινικοί όγκοι εντοπίστηκαν χάρη σε δελφίνια που κολυμπούσαν κοντά σε ασθενείς, ενώ αλλάζει και η συμπεριφορά τους και γίνεται προστατευτική όταν ανιχνεύσουν μία έγκυο γυναίκα. Μάλιστα η συνύπαρξή τους με αυτιστικά παιδιά έχει δείξει σύμφωνα με πειράματα που έχουν γίνει, πως αποκαθιστά την επαφή των παιδιών με το περιβάλλον, χάρη στους υπερήχους τους και τα ηχητικά κύματα που εκπέμπουν στο νερό, τα οποία δημιουργούν φυσαλίδες που προσκρούοντας στο σώμα προκαλούν αποκατάσταση του μυικού τόνου τους.
🐬Η επικοινωνία τους γίνεται με πάνω από 1000 διακριτούς ήχους που παράγουν μελωδικά σφυρίγματα και κρότους και αλλάζουν σε ένταση και συχνότητα, γεγονός που ο Αριστοτέλης είχε επισημάνει πως προσομοιάζει με την ανθρώπινη φωνή χωρίς τα σύμφωνα. Ο εγκέφαλος τους επεξεργάζεται και αναλύει με ταχύτητα τα μηνύματα που λαμβάνει και το τραγούδι συνοδεύει την ζωή τους από τη γέννησή τους. Μάλιστα η θηλυκή μαθαίνει στο μικρό της επί μήνες μια συγκεκριμένη μελωδία, και αυτό την αποτυπώνει για όλη του τη ζωή, σαν μια ιδιαίτερη ταυτότητα.
Δυστυχώς, όμως, ο άνθρωπος έχει καταφέρει και για αυτό το είδος να αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την επιβίωσή του, εξαιτίας της ρύπανσης της θάλασσας από τα πλαστικά που δηλητηριάζουν το σπίτι του, αλλά και του κυνηγιού στο οποίο επιδίδονται ορισμένες χώρες του πλανήτη μας. Η εκτεταμένη αλιεία και η αλόγιστη εκμετάλλευση των ακτών ελαττώνει τα αποθέματα της τροφής τους και καταστρέφει τα φυσικά τους καταφύγια.Οφείλουμε να δείξουμε σεβασμό στους θαλάσσιους συγκάτοικους μας και την ειλικρινή μας πρόθεση να συνυπάρξουμε μαζί τους. Κυρίως να συνειδητοποιήσουμε πως ακόμη ένα είδος κινδυνεύει να θυσιαστεί στο βωμό της δικών μας αναγκών και πως το συγκεκριμένο έχει διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια φυσική ισορροπία. Καλούμαστε να λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα για να προστατεύσουμε ένα υπέροχο πλάσμα που μας έχει προσφέρει τη φιλία του όλα τα χρόνια της ύπαρξης του.
Photo credits to: Peter Chinn/ National Geographic
