Η τηλεόραση

Παγκόσμια Ημέρα Τηλεόρασης σήμερα και ίσως αξίζει να ρίξουμε λίγο φως στην ιστορία της. Άλλωστε, αυτό το «χαζοκούτι» χάραξε τον δρόμο της μετάδοσης της πληροφορίας, της επικοινωνίας, της διασκέδασης για όλη την ανθρωπότητα. 

Εφευρέτης της, ο Σκωτσέζος μηχανικός John Logie Baird, που εμπνεύστηκε το μηχανικό σύστημα σάρωσης με το οποίο αναμεταδίδονται εικόνες από ένα σημείο σε ένα άλλο. Οι πρώτες τηλεοπτικές μεταδόσεις στην πρωτόγονη μορφή τους έγιναν μεταξύ 1928 και 1935 στο Λονδίνο. Τα  επόμενα χρόνια, όμως, βελτιώθηκε η ποιότητα, αλλά και η ευκρίνεια, με αποτέλεσμα την δεκαετία του 50 να γίνει η πρώτη έγχρωμη τηλεοπτική μετάδοση στις ΗΠΑ. Στην χώρα μας, βέβαια, η επίσημη έναρξη της Ελληνικής κρατικής τηλεόρασης (ΕΙΡ) έγινε στις 23 Φεβρουαρίου 1966, στην ασπρόμαυρη εκδοχή της και με με πρώτη παρουσιάστρια την Ελένη Κυπραίου. Η εμβέλεια της ήταν πολύ μικρή και κάλυπτε μόνο την περιοχή των Αθηνών. Αξιοσημείωτο είναι ότι εκείνη την εποχή οι κάτοικοι που διέθεταν τηλεόραση δεν ξεπερνούσαν τα χίλια άτομα! Η έγχρωμη μετάδοση στην ελληνική τηλεόραση θα καθυστερήσει ακόμα περισσότερο και συγκεκριμένα θα έρθει το 1979, αλλά και πάλι ελάχιστοι θα έχουν έγχρωμη τηλεόραση. Περίπου μια δεκαετία αργότερα, προς το τέλος του 1989 εμφανίζονται στις τηλεοπτικές συχνότητες τα δύο πρώτα ιδιωτικά κανάλια, το Mega Channel και ο Antenna TV, γεγονός που θα δώσει το έναυσμα στην ίδρυση δεκάδων νέων ιδιωτικών καναλιών, συμβάλλοντας στον πλουραλισμό και  τον καταιγισμό νέων ενημερωτικών και ψυχαγωγικών εκπομπών.

Η είσοδος του ιδιωτικού τομέα στην τηλεόραση είχε καταλυτική σημασία για την εγχώρια διαφημιστική αγορά, στην οποία έδωσε τεράστια ανάπτυξη. Επίσης, έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη ενός ολόκληρου τομέα παραγωγής τηλεοπτικών προγραμμάτων στην Ελλάδα, αλλά και την αύξηση της εισαγωγής τηλεοπτικών προγραμμάτων από άλλες χώρες. Μέχρι την εποχή εκείνη που η τηλεόραση εισέβαλε σε όλα τα σπίτια, η ενημέρωση γινόταν αναγκαστικά μόνο μέσω του ραδιοφώνου και του Τύπου, δηλαδή τις εφημερίδες και τα περιοδικά. Αυτό είχε καταρχήν συνέπειες στον περιορισμό της ροής των ειδήσεων όσον αφορά τον Τύπο, καθώς οι εφημερίδες είχαν περιορισμένο χώρο και φυσικά πραγματεύονταν συγκεκριμένα θέματα, κυρίως της πολιτικής και κοινωνικής επικαιρότητας. Επιπρόσθετα, η είδηση έφτανε με καθυστέρηση στο αναγνωστικό κοινό, γιατί μέχρι να τυπωθεί η εφημερίδα μπορεί να είχαν περάσει πολλές ώρες ή και μέρες από την εκδήλωση ενός γεγονότος ανάλογα με την περίσταση. Το ραδιόφωνο από την άλλη πλευρά διέθετε αμεσότητα στην ενημέρωση, όμως δεν μπορούσε να μεταδώσει εικόνα και στερούταν της ποικιλίας όσον αφορά τις ψυχαγωγικές εκπομπές που μετέδιδε. Η τηλεόραση, ωστόσο, ήρθε να καλύψει αυτές τις ελλείψεις με μεγάλη αποτελεσματικότητα. Στον τομέα της ενημέρωσης ο θεατής μπορούσε να πληροφορηθεί  για όσα συνέβαιναν στον κόσμο τριγύρω του, παρακολουθώντας τα πολυάριθμα δελτία ειδήσεων, αλλά και τις ειδικές εκπομπές που λάμβαναν χώρα με ειδικούς αναλυτές με την μορφή συνεντεύξεων ή και  ζωντανού διαλόγου μεταξύ των καλεσμένων.

Η μεγάλη εξέλιξη συντελέστηκε βέβαια κυρίως στον τομέα της ψυχαγωγίας και του πολιτισμού. Το τηλεοπτικό κοινό έδειξε γρήγορα τις προτιμήσεις του στις εκπαιδευτικές εκπομπές και στα ντοκιμαντέρ, όπου μπορούσε να μάθει χρήσιμες κι ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την πανίδα και την χλωρίδα του πλανήτη, για τα έθιμα και τον τρόπο ζωής μακρινών λαών, για χαμένους πολιτισμούς, για την φύση του διαστήματος ή τον βυθό των ωκεανών. Η τηλεόραση σίγουρα συνέβαλλε με όλες αυτές τις εκπομπές στην ανάδειξη των οικολογικών προβλημάτων και στην ευαισθητοποίηση για τους κινδύνους της μόλυνσης του πλανήτη μας. Η προσφορά της είχε και έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα και στο πολιτιστικό πεδίο, αφού ο κινηματογράφος και το θέατρο έγιναν προσιτά στον καθένα, με μεγάλη ποικιλία σε ταινίες, σειρές και κινούμενα σχέδια για όλες τις ηλικίες και τις προτιμήσεις των θεατών. Τέλος, είναι η εμφανής η συμβολή της στο εμπόριο και την διαφήμιση ως το καταλληλότερο μέσο για την προώθηση προϊόντων αλλά και στην άνθιση μιας πληθώρας επαγγελμάτων που είδαν να ανοίγονται νέοι δρόμοι μέσω της τηλεόρασης, όπως οι τεχνικοί, οι οπερατέρ, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, διαφημιστές, μακιγιέρ, ρεπόρτερ και δημοσιογράφοι. Επιπρόσθετα, στην Ελλάδα ήταν ανέκαθεν δύσκολη η μεταφορά του Τύπου στις δυσπρόσιτες περιοχές της ηπειρωτικής χώρας και στα νησιά, όπου έφταναν συνήθως με καθυστέρηση μίας ημέρας, χάνοντας έτσι οι κάτοικοι των περιοχών αυτών την έγκαιρη και άμεση πληροφόρηση. Η τηλεόραση ήρθε να δώσει λύση στο θέμα αυτό, καθώς πλέον τα νέα διαδίδονταν σαν αστραπή σε κάθε ξεχασμένη «γωνιά» την Ελλάδος. 

Σήμερα η τηλεόραση συνεχίζει να επιτελεί τον βασικό ενημερωτικό και ψυχαγωγικό της ρόλο με επιτυχία, ωστόσο χρειάζεται από εμάς προσοχή και μέτρο στις επιλογές που κάνουμε, αλλά και στις ώρες που αφιερώνουμε μπροστά στην οθόνη. Εξαρτάται καθαρά από εμάς το αν η τηλεόραση θα λειτουργεί ως μέσο αποχαύνωσης ή ως μέσο ενημέρωσης, επιμόρφωσης και ψυχαγωγίας!