Δεκ
Βραβεία Νόμπελ. Αποτελούν τα πιο διάσημα βραβεία στον κόσμο και απονέμονται σε όσους κατά το προηγούμενο έτος έχουν προσφέρει τη μεγίστη ωφέλεια στην ανθρωπότητα στους τομείς της φυσικής, της χημείας, της φυσιολογίας και ιατρικής, της λογοτεχνίας και της ειρήνης. Αδιαμφισβήτητα είναι η μέγιστη τιμή και διάκριση σε επιστήμονες και λογοτέχνες, αλλά και σε ανθρώπους που έχουν αναγνωριστεί για το έργο τους.
Θεσμοθετήθηκαν πρώτη φορά το 1895 με τη διαθήκη του Σουηδού επιχειρηματία και εφευρέτη Άλφρεντ Νόμπελ, ο οποίος ήθελε να αφήσει το μεγαλύτερο μέρος της τεράστιας περιουσίας του σε εκείνους τους ανθρώπους που διακρίνονται στους τομείς των επιστημών και του πολιτισμού. Μάλιστα, ο Νομπέλ είχε εκφράσει την επιτακτική επιθυμία κατά την απονομή των βραβείων να μη λαμβάνεται καθόλου υπ’ όψιν η εθνικότητα των υποψηφίων, αλλά να απονέμεται το βραβείο στον καλύτερο, ανεξαρτήτως εάν είναι Σουηδός ή όχι. Ο ίδιος ο Νόμπελ ήταν μια χαρισματική φυσιογνωμία και διαπνεόταν από έντονα φιλειρηνικά συναισθήματα, ενώ πίστευε ακράδαντα στις εφευρέσεις που θα συνέβαλαν στην λήξη των πολέμων που ταλάνιζαν την ανθρωπότητα. Ήταν εφευρέτης, φυσικός, επιχειρηματίας και συγγραφέας που γοητευόταν από τη λογοτεχνία και έγραψε έργα, μυθιστορήματα και ποιήματα. Το 1867 ανακάλυψε ίσως την πιο σημαντική εφεύρεσή του, την δυναμίτιδα, που πήρε το όνομά της από την ελληνική λέξη “δύναμη” και του απέφερε μεγάλα πλούτη.
Η πρώτη απονομή βραβείου της σουηδικής ακαδημίας έλαβε χώρα το 1901 και από τότε εκατοντάδες άνθρωποι έχουν λάβει την τιμητική αυτή διάκριση που συνοδεύεται και από χρηματικό έπαθλο. Η Σουηδική Ακαδημία τίμησε τον πολιτισμό μας και τα ελληνικά γράμματα με την βράβευση των ποιητών μας Γιώργου Σεφέρη(1963) και Οδυσσέα Ελύτη(1979). Βέβαια δεν έχουν λείψει και οι παραλείψεις πολύ σημαντικών προσωπικοτήτων που αδικήθηκαν απ’ την ακαδημία και δεν έλαβαν ποτέ την ύψιστη διάκριση, όπως ο Μαχάτμα Γκάντι ή και αμφιλεγόμενες απονομές που δεν έτυχαν ευρείας αποδοχής. Το πιο όμως συγκλονιστικό στοιχείο είναι ότι από καταβολής θεσμού μόλις 58 γυναίκες έχουν τιμηθεί με βραβείο Νόμπελ έναντι 892 ανδρών. Από τις συνολικά 58 τιμηθείσες, 34 γυναίκες κέρδισαν βραβεία Νόμπελ λογοτεχνίας ή ειρήνης και 24 βραβεία Νόμπελ επιστημών. Η πρώτη γυναίκα που κέρδισε βραβείο Νόμπελ Φυσικής ήταν η Μαρία Κιουρί(1903) και η μόνη γυναίκα που κέρδισε δύο βραβεία Νόμπελ αφού της απονεμήθηκε και το Νόμπελ Χημείας το 1911. Η κόρη της, Ιρέν Ζολιό-Κιουρί κέρδισε επίσης το Νόμπελ Χημείας το 1935 και οι δυο τους αποτελούν το μοναδικό ζεύγος μητέρας – κόρης που κέρδισε Νόμπελ.
Σήμερα τα Νόμπελ, παρά το γεγονός ότι δεν διαθέτουν την αίγλη του παρελθόντος, συνεχίζουν να επιβραβεύουν τις μεγάλες επιτυχίες στον χώρο των επιστημών, των τεχνών και της ειρήνης. Αποτελούν έναν «φάρο» που μας καθοδηγεί μέσα στον ωκεανό της καθημερινότητας, αναδεικνύοντας ανθρώπους πρότυπα που με τα έργα τους έχουν συμβάλλει τα μέγιστα στην προβολή των ανθρωπιστικών αξιών και του πολιτισμού. Τι γίνεται όμως με τον «κοντό» βηματισμό των γυναικείων Νόμπελ; Γιατί οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται μεταξύ των βραβευμένων;
