Διαβάζουν οι Έλληνες;

Έκθεση βιβλίου στο Ζάππειο. Ένας θεσμός στη χώρα μας που συμπληρώνει 50 συνεχόμενα χρόνια λειτουργίας και αποτελεί ένα αδιαμφισβήτητο τόπο συνάντησης, ένα καλλιτεχνικό στέκι για κάθε λάτρη των βιβλίων. Μικροί και μεγάλοι βιβλιόφιλοι σπεύδουν να ανταμώσουν στους πάγκους των εκδοτικών οίκων, να ενημερωθούν για τις κυκλοφορίες των νέων τίτλων ή απλά να χαζέψουν απολαμβάνοντας το αγαπημένο τους χόμπι! Ο ήσυχος χώρος του πάρκου άλλωστε προσφέρεται για όποιον θέλει να σουλατσάρει αμέριμνα και να ρίξει μια ματιά στα βιβλία που τον ενδιαφέρουν.

Ένα βιβλίο, ωστόσο, δεν περιορίζεται μόνο στην τέρψη του αναγνώστη, παρότι όλοι μας έχουμε συνδέσει το διάβασμα με στιγμές χαλάρωσης και ξεγνοιασιάς! Πολλοί λατρεύουν να βυθίζονται στις σελίδες ενός βιβλίου το βράδυ πριν αποκοιμηθούν ή να απολαμβάνουν την συντροφιά του στην παραλία κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών. Όμως, το διάβασμα ενός βιβλίου συνεισφέρει επιπλέον στον δημιουργικό διάλογο, την πολυφωνία και την διανοητική εγρήγορση του αναγνώστη. Τίθεται, λοιπόν, το εύλογο ερώτημα ποιά είναι η σχέση μας με τα βιβλία και πόσο συχνά διαβάζουμε σήμερα; 

Είναι αξιοθαύμαστο ότι πολλοί λαοί έχουν εντάξει στην κουλτούρα τους το διάβασμα στον ελεύθερο χρόνο τους, ακόμα και όταν μετακινούνται με τα μέσα μαζικής μεταφοράς για να πάνε στην εργασία τους. Στην Ελλάδα όμως τα πράγματα είναι περισσότερο απογοητευτικά. O ένας στους δύο Ελληνες έχει κακή σχέση με το βιβλίο και δεν διαβάζει ποτέ. Δεν διαβάζει επίσης εφημερίδες. Ούτε περιοδικά. Ούτε καν κόμικς. Αντιθέτως, βλέπει τηλεόραση και μάλιστα πολύ και συχνά( πάνω από 210 λεπτά την ημέρα κατα μέσον όρο). Η κοινωνία μας έχει παραδοθεί στην παθητική κατανάλωση πληροφοριών, που αδυνατεί να διαβάσει και, είτε δικαιολογείται λέγοντας «δεν έχω χρόνο» είτε παραδέχεται με αφοπλιστική ειλικρίνεια, αλλά και με τον κυνισμό της εποχής, ότι «βαριέται». Μόνο ένα 7% του πληθυσμού διαβάζει τακτικά, τουλάχιστον ένα βιβλίο το μήνα. Υψηλότερο ποσοστό ανάγνωσης παρατηρείται στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα, στους μορφωμένους, στις γυναίκες, στις ηλικιακές ομάδες έως 44 ετών και στις αστικές περιοχές. Οι δικαιολογίες που χρησιμοποιούν, όσοι δεν διαβάζουν συχνά, αφορούν την έλλειψη χρόνου, την κούραση από τις υποχρεώσεις της ημέρας και το ακριβό κόστος της αγοράς ενός βιβλίου. Πώς άλλωστε ένας συνταξιούχος να αγοράσει με την πενιχρή σύνταξή του κάποιο βιβλίο; Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι πολλά βιβλιοπωλεία προσφέρουν γενναίες εκπτώσεις ή διαθέτουν παλαιά και μεταχειρισμένα βιβλία σε τιμές προσιτές. Εξάλλου, οι δανειστικές βιβλιοθήκες δίνουν την δυνατότητα σε κάποιον να διαβάσει δωρεάν ένα βιβλίο και στην συνέχεια να το επιστρέψει.

Επομένως, τι είναι αυτό που μας εμποδίζει απ’ το διάβασμα; Γιατί δεν εκμεταλλευόμαστε ωφέλιμα τον χρόνο που ξοδεύουμε καθημερινά μέσα στο λεωφορείο ή το τρένο για να διαβάσουμε ένα βιβλίο; Η υπερκατανάλωση που αφορά τον γενικότερο τρόπο ζωής μας και τα λανθασμένα πρότυπα που καλλιεργούνται από το οικογενειακό και εκπαιδευτικό περιβάλλον, φαίνεται ότι στρέφονται ενάντια στις πιο ποιοτικές ενασχολήσεις, όπως είναι το βιβλίο, οι τέχνες και ο πολιτισμός. Υπάρχει βέβαια και το θέμα της εξωστρέφειας του Έλληνα. Κινούμαστε σε ανοιχτούς χώρους. Είμαστε άνθρωποι της παρέας, της συλλογικότητας. Παράλληλα, διανύουμε μια εποχή γενικευμένων πιέσεων. H ανάγνωση ενός βιβλίου χρειάζεται την «κατάλληλη διάθεση». Πολλοί αποδίδουν την ευθύνη στους γρήγορους ρυθμούς ζωής με την πίεση και το ατελείωτο κυνήγι της πλασματικής ευτυχίας, ως έναν ανασταλτικό παράγοντα για να ξοδέψουν χρόνο σε κάτι πιο ουσιαστικό. Το μόνο θετικό που προκύπτει από τις πανευρωπαϊκές έρευνες αναγνωσιμότητας είναι πως οι Ελληνες μάλλον ντρέπονται που δεν διαβάζουν, γι’ αυτό δηλώνουν πρωταθλητές στην αγάπη τους για το βιβλίο. Βέβαια, η πανδημία του κορονοϊού έστρεψε πάλι το ενδιαφέρον πολλών συμπολιτών μας στο διάβασμα, καθώς ο αναπάντεχος περιορισμός για μεγάλα διαστήματα μέσα στο σπίτι, άλλαξε τις προτεραιότητες μας και πολλοί εκτίμησαν την σημασία του βιβλίου! 

Την επόμενη φορά λοιπόν που θα βρεθούμε μπροστά στην βιτρίνα ενός βιβλιοπωλείου ή σε κάποια έκθεση βιβλίου ας αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να ξεφυλλίσουμε κάποιο από αυτά. Το βιβλίο είναι απόλαυση. Ανοίγει μπροστά σου έναν όμορφο απέραντο κόσμο, όπου μπορείς να συνομιλήσεις νοερά με τον συγγραφέα, να νιώσεις τις διαθέσεις, τα συναισθήματα, τις σκέψεις των ηρώων και να καλλιεργήσεις τη φαντασία σου. Αξίζει, λοιπόν, να δώσουμε μια ευκαιρία στον εαυτό μας να περιπλανηθεί στους μαγικούς κόσμους ενός βιβλίου ή να το προσφέρουμε ως δώρο αγάπης σε κάποιον φίλο!


Credits to: https://www.kathimerini.gr/culture/562018249/festival-vivlioy-sto-zappeio/

https://www.kathimerini.gr/society/208434/otan-echo-diavasma-variemai/