Νοέ
Ο χειμώνας αρχίζει να δείχνει διστακτικά τα πρώτα σημάδια της έλευσής του και τα κάστανα έχουν την τιμητική τους. Είτε ψητά είτε βραστά, γλυκά ή και μελωμένα, έχουν πλούσια γεύση και μια χαρακτηριστική νοστιμιά που τα κάνει ακαταμάχητα τους κρύους μήνες. Πλούσια σε βιταμίνες και μέταλλα, έχουν λιγότερο λίπος από τους ξηρούς καρπούς, περιέχουν πολλές φυτικές ίνες και έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη C και φυλλικό οξύ.
Επιπλέον, έχουν και ένα χαρακτηριστικό που κανένας άλλος καρπός δεν διαθέτει. Έχουν δανείσει το όνομά τους σε πολλές εκφράσεις που κατά καιρούς χρησιμοποιούμε. Έτσι, «δεν τρέχει κάστανο» για τους αδιάφορους, ενώ άλλοι «δεν χαρίζουν κάστανα» και στις δυσκολίες αναρωτιόμαστε συχνά «ποιος είναι αυτός που θα βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά»; Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα εξήγηση πίσω από κάθε ρήση που εξηγεί γιατί ο εύγευστος αυτός καρπός χρησιμοποιείται μεταφορικά για να δώσει έμφαση και να χαρακτηρίσει κάποιον ή μία κατάσταση.
«Δεν χαρίζει κάστανα». Λέγεται πως την περίοδο της Τουρκοκρατίας το μόνο μέρος που οι Τούρκοι δεν είχαν πατήσει το πόδι τους ήταν η Μάνη. Έτσι ο Ιμπραήμ έστειλε κατασκόπους μεταμφιεσμένους σε καστανάδες για να αντλήσουν πληροφορίες για τον μανιάτικο στρατό, μα αυτοί το παράκαναν και άρχισαν να χαρίζουν τα κάστανα αντί να τα πωλούν, με αποτέλεσμα να τους υποψιαστούν και να συλληφθούν. Όταν δε ρώτησαν τι θα απογίνουν, η απάντηση που έλαβαν ήταν πως οι Μανιάτες «δεν χαρίζουν κάστανα» και έτσι παρέμεινε η γνωστή αυτή φράση για να χαρακτηρίζει κάποιον που δεν μασάει τα λόγια του, είναι ντόμπρος και ευθύς και δεν χαϊδεύει κανενός τα αυτιά ούτε βεβαίως κάνει χάρες.
Άλλες πάλι φορές αναζητούμε ποιος είναι αυτός ο τολμηρός που τελικά θα «βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά», θα αναλάβει δηλαδή να εκτελέσει τη δύσκολη πράξη από την οποία θα επωφεληθούν οι υπόλοιποι. Μια μεταφορά που παραπέμπει στον καστανά που ψήνει τα κάστανα στη φουφού και τον τολμηρό που αναλαμβάνει να τα βγάλει, τσουρουφλίζοντας τα δάκτυλά του, προκειμένου να φάνε οι άλλοι. Πολλοί υποστηρίζουν πως η φράση παραπέμπει στον μύθο του Λα Φονταίν με τη μαϊμού που έπεισε τη γάτα να βγάζει από τη φωτιά τα κάστανα και η ίδια να τα τρώει πονηρά, περιγράφοντας έτσι τον έξυπνο που βάζει κάποιον άλλον να κάνει τη δύσκολη δουλειά.
Υπάρχουν βέβαια και αρκετοί που πιστεύουν πως «δεν τρέχει κάστανο», μια περιγραφική ένδειξη της απόλυτης αδιαφορίας και έλλειψης ανησυχίας, που τους χαρακτηρίζει, χωρίς όμως να υπάρχει σε αυτή την περίπτωση μια εμπεριστατωμένη εξήγηση για το κάστανο που «δεν τρέχει».
Όποια τελικά έκφραση και αν σκεφτούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα είναι το βέβαιο, πως το κάστανο παραμένει ο πρωταγωνιστής του χειμωνιάτικου τοπίου, η λιχουδιά που ετοιμάζει η γραφική φιγούρα στη γωνιά του δρόμου και η εκλεπτυσμένη προσθήκη στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική μας. Ούτε τρέχει, ούτε χαρίζεται. Ίσως κάπου κάπου βγαίνει από τη φωτιά για να χαρίσει με την πλούσια γεύση του τη δική του χειμωνιάτικη πινελιά.
