Νοηματική γλώσσα

Η νοηματική γλώσσα αποτελεί έναν κώδικα επικοινωνίας που βασίζεται στην κίνηση των χεριών, στην στάση ή την κίνηση του σώματος καθώς και στις εκφράσεις του προσώπου για να αποδώσει ένα νόημα. Διαθέτει λεκτικές και συντακτικές δομές για να εκφράσει οποιαδήποτε αφηρημένη έννοια και χρησιμοποιείται κυρίως από κωφούς, αλλά όχι μόνο.

Σήμερα, δεν υπάρχει μία ενιαία παγκόσμια νοηματική γλώσσα. Κάθε χώρα …έχει τη δική της. Υπολογίζεται ότι σε όλο τον κόσμο υπάρχουν τουλάχιστον 137 νοηματικές γλώσσες. Οι νοηματικές γλώσσες δεν είναι σύγχρονες, όπως νομίζουν αρκετοί από εμάς, αλλά έχουν μεγάλη ιστορία. Ο Σωκράτης αναφερόμενος στην νοηματική γλώσσα στο διάλογό του με τον Ερμογένη, στο έργο «Κρατύλος» του Πλάτωνα λέει: «Αν δεν είχαμε φωνή και γλώσσα και όμως θέλαμε να παραστήσουμε τα πράγματα ο ένας στον άλλον, άραγε δε θα δοκιμάζαμε, καθώς το κάνουν τώρα οι κωφοί, να τους δείξουμε με τα χέρια και με το κεφάλι και με το άλλο σώμα;».

Στην Ευρώπη ήδη απ’ τον 18ο αιώνα ξεκινάει η εκπαίδευση των κωφών παιδιών. Ιδιαίτερα αξιόλογη είναι η προσπάθεια του ιερέα Abbè Charles Michel de l’ Epèe, ο οποίος ανέλαβε την εκπαίδευση δίδυμων κωφών κοριτσιών, τα οποία συνάντησε τυχαία και ενθουσιάστηκε από τον τρόπο επικοινωνίας που είχαν υιοθετήσει. Το 1755 ο Charles Michel de l’ Epèe ιδρύει το πρώτο σχολείο κωφών στο Παρίσι, όπου διδάσκει και ο ίδιος. Ως κύριο στόχο είχε τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών και στη συνέχεια την ανάπτυξη της ομιλίας τους. Σε αντίθεση με την προκατάληψη της εποχής, ισχυρίζεται ότι οι κωφοί μπορούν και πρέπει να εκπαιδευτούν. Διατύπωσε, επίσης, την άποψη ότι η νοηματική γλώσσα είναι η φυσική γλώσσα των κωφών. Το εγχείρημά του στέφθηκε από επιτυχία και πολλοί μαθητές του ίδρυσαν σχολεία σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική. Στην Ελλάδα, η ελληνική νοηματική γλώσσα έχει αναγνωριστεί ως επίσημη γλώσσα της κοινότητας των Κωφών και εκτιμάται ότι χρησιμοποιείται από περίπου 41 χιλιάδες άτομα. Σταθμό στην ιστορία της γλώσσας αποτέλεσε το 1938 ο Νικόλαος Γραικός (μετέπειτα μοναχός Νικόδημος), ο οποίος ήταν κατηχητής στον Ναό των Τριών Ιεραρχών στα Πετράλωνα, όταν δέχτηκε, στην ομάδα του ένα κωφό παιδί. Στην ομάδα αυτή θα συμμετάσχουν και άλλοι νέοι για να παρακολουθήσουν την κατήχηση του Νικόλαου Γραικού στη νοηματική γλώσσα. Το 1940 γίνεται μοναχός στον Αλμυρό Βόλου, αλλά όλα αυτά τα χρόνια συμπαραστέκεται στους κωφούς και γίνεται μέλος της κοινότητάς τους. Αργότερα το 1963, ιδρύεται το σωματείο «ο Προφήτης Ζαχαρίας», χώρος διαλέξεων, εκδηλώσεων αλλά και απασχόλησης των κωφών.  Στις μέρες μας ευτυχώς υπάρχουν ειδικά σχολεία, όπου οι κωφοί εκπαιδεύονται στην νοηματική γλώσσα, ενώ ιδιαίτερη θετική περίπτωση αποτελεί το 18ο Γυμνάσιο Πάτρας, όπου καθηγητές εξειδικευμένοι σε “ένα σχολείο για όλους” διδάσκουν σε όλα τα παιδιά τη νοηματική γλώσσα, ακόμα και σε αυτά που δεν έχουν προβλήματα ακοής με στόχο να υπάρχει καλύτερη επικοινωνία μεταξύ όλων.

Αυτό το παράδειγμα έρχεται να μας υπενθυμίσει πόσο σημαντικό είναι να βοηθήσουμε όλοι όσο μπορούμε, ώστε οι συνάνθρωποί μας που έχουν αυτές τις ειδικές ανάγκες να νιώθουν ότι είναι ενταγμένοι στην κοινότητα και να μην αισθάνονται απομονωμένοι.  Το να γνωρίζει κάποιος την νοηματική γλώσσα δεν σημαίνει απαραίτητα πως έχει προβλήματα ακοής. Η εκμάθηση της μπορεί να επιλέγεται για την επικοινωνία με φίλους από το περιβάλλον τους ή γιατί ο επαγγελματικός ρόλος τους το απαιτεί, όπως συμβαίνει για τους παρουσιαστές ειδήσεων, τους ξεναγούς και τους εκπαιδευτικούς. Η απλά γιατί ένας άνθρωπος επιθυμεί να γνωρίζει μια γλώσσα που θα τον φέρει πιο κοντά σε συνανθρώπους του που κρύβουν τον υπέροχο ψυχικό κόσμο τους στη.. σιωπή.