Οκτ
Πολλές φορές, μαζί με την έλευση του φθινοπώρου, παρατηρούμε και πολλές αλλαγές στον οργανισμό μας, στον ύπνο και στη διάθεσή μας. Ο βασικός υπεύθυνος για την κατάσταση αυτή είναι το βιολογικό μας ρολόι και όχι μόνο η ψυχολογία της χαμένης ξεγνοιασιάς του καλοκαιριού.
Το βιολογικό ρολόι ή αλλιώς κιρκαδικός ρυθμός είναι ένας αρχέγονος, πολύπλοκος μηχανισμός που έχει διατηρηθεί εδώ και εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης. Είναι μια βιολογική διαδικασία που παρουσιάζει περιοδική μεταβολή στη διάρκεια ενός εικοσιτετραώρου. Ο όρος κιρκάδιος, προέρχεται από την λατινική φράση « circa diem» που σημαίνει «κατά τη διάρκεια μίας ημέρας» και επινοήθηκε από τον Franz Halberg, ερευνητή στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα ο οποίος γοητεύτηκε από τα κυκλικά πρότυπα συμπεριφοράς που παρατηρήθηκαν στα φυτά, τα οποία κινούνται αργά κατά τη διάρκεια της ημέρας για να επωφεληθούν από τις μεταβαλλόμενες συνθήκες του φωτός. Ο κιρκαδικός ρυθμός βοηθά τους ανθρώπους να διατηρήσουν χρονοδιαγράμματα τακτικού ύπνου και εγρήγορσης, διασφαλίζοντας ότι τα συστήματα του σώματος και του εγκεφάλου θα έχουν την κατάλληλη ανάπαυση κάθε βράδυ.
Παρόλο που ο κιρκάδιος ρυθμός είναι ενδογενής, επηρεάζεται σημαντικά από εξωτερικούς παράγοντες όπως είναι το ηλιακό φως, η αλλαγή της θερμοκρασίας, οι φάσεις της σελήνης και άλλες συνθήκες που ενδεχομένως δεν γνωρίζουμε. Οι κιρκαδικοί ρυθμοί, είναι υπεύθυνοι για μια ποικιλία σημαντικών λειτουργιών, όπως οι καθημερινές διακυμάνσεις που παρατηρούνται στην εγρήγορση και τη θερμοκρασία του σώματος, τον μεταβολισμό, την πέψη και την πείνα. Ο κιρκαδικός ρυθμός ελέγχει, επίσης, την ενοποίηση της μνήμης (ο σχηματισμός μακροχρόνιων αναμνήσεων που πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια του ύπνου), τον χρόνο έκκρισης ορμονών (για παράδειγμα, οι ορμόνες που ελέγχουν την ανάπτυξη του σώματος λειτουργούν κυρίως τη νύχτα) και τη θεραπεία του σώματος. Επιπρόσθετα, ρυθμίζει τον χρόνο του ύπνου, με τους περισσότερους ανθρώπους να έχουν συγκεκριμένες ώρες ύπνου. Για παράδειγμα πολλοί κοιμούνται νωρίς το βράδυ μέχρι νωρίς το πρωί, ενώ άλλοι κοιμούνται αργά το βράδυ έως αργά το πρωί. Τέλος, εκτός από τον προσδιορισμό του χρόνου του ύπνου, ο κιρκαδικός ρυθμός επηρεάζει και τις συναισθηματικές δεξιότητες του ατόμου και την προδιάθεσή του για ψυχολογικές διαταραχές.
Η αλλαγή εποχής, και ιδιαίτερα από καλοκαίρι σε φθινόπωρο, λόγω της έλλειψης ηλιοφάνειας, είναι μια από αυτές τις περιόδους που επηρεάζει το βιολογικό μας ρολόι (δηλαδή τον κιρκαδικό μας ρυθμό) και πέφτουμε πιο εύκολα σε βαθύ ύπνο λόγω της αύξησης της μελατονίνης. Αυτό συμβαίνει και λόγω της μειωμένης απορρόφησης βιταμίνης D από τον ήλιο που συνδέεται με αισθήματα κόπωσης, υπνηλίας και έλλειψης ενέργειας, κάτι που παρατηρούμε όλοι τώρα το φθινόπωρο. Φυσικά, δεν επηρεάζει μόνο το σώμα αλλά και τη διάθεση μας. Έχει παρατηρηθεί ότι η μείωση του ηλιακού φωτός και οι βροχερές μέρες προκαλούν συμπτώματα μελαγχολίας σε άτομα χωρίς προηγούμενο ιστορικό κατάθλιψης. Το φαινόμενο αυτό επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο παγκοσμίως και ονομάζεται «Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή».
Η αλλαγή που συμβαίνει στο σώμα μας αλλά και στη ψυχολογία μας είναι φυσιολογική, όμως θα μπορούσαμε να αυξήσουμε τόσο την ενέργειά μας, όσο και την ποιότητα του ύπνου μας ακολουθώντας σωστή διατροφή αλλά και άθληση. Έτσι, λοιπόν, καλό θα ήταν να εντάξουμε στο διαιτολόγιό μας τροφές πλούσιες σε σίδηρο (κρέας, αυγά, φακές, σπανάκι κ.ά) και μαγνήσιο (ξηροί καρποί, λαχανικά, μπανάνες κ.ά) που συμβάλλουν στην αύξηση και διατήρηση της ενέργειας στο σώμα μας. Επίσης, πολύ ευεργετικές είναι και οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β που βελτιώνουν τη διάθεσή μας . Τέλος, όταν αθλούμαστε είναι αποδεδειγμένο επιστημονικά πως αυξάνονται τα επίπεδα σεροτονίνης στο αίμα. Η σεροτονίνη είναι γνωστό πως ονομάζεται και ορμόνη της ευτυχίας. Επίσης, μπορείτε να κάνετε αλλαγές στην επαγγελματική και κοινωνική σας ζωή, για να ταιριάξετε τον ύπνο σας με τον κιρκαδικό σας ρυθμό.
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές διαταραχές κιρκαδικού ρυθμού που μπορεί να ταράξουν τον κύκλο και να οδηγήσουν σε αϋπνία, υπνηλία τις ώρες της εγρήγορσης και γενικά κακή διάθεση. Μια διαταραχή του κιρκαδικού ρυθμού μπορεί να είναι προσωρινή, όπως είναι η περίπτωση με το jet lag ή η εργασία σε ασυνήθιστες ώρες, ή μπορεί να είναι ένα χρόνιο πρόβλημα που επηρεάζει ένα άτομο για μήνες ή χρόνια.Το να διατηρούμε τον κιρκαδικό μας ρυθμό είναι πολύ σημαντικό για την υγεία μας και η διαταραχή του μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες , τόσο στο σώμα, όσο και στην ψυχολογία μας. Γι’ αυτό, λοιπόν, προσπαθώντας να προσαρμοστούμε στις όποιες εξωτερικές συνθήκες, ας μην λησμονούμε το πολυτιμότερο δώρο. Την υγεία μας!
